امـام عـلـى (علیه السلام) می فرمایند:
(1)و بدان که هر ظاهرى باطنى متناسب با خود دارد، آنچه ظاهرش پاکیزه، باطن آن نیز پاک و پاکیزه است، و آنچه ظاهرش پلید، باطن آن نیز پلید است،
و پیامبر راستگو صلّى اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:
همانا خداوند بنده اى را دوست دارد امّا کردار او را دشمن، و کردار بنده اى را دوست مى دارد امّا شخص او را ناخوش.
آگاه باش هر عملى رویشى دارد، و هر روینده اى از آب بى نیاز نیست، و آب ها نیز گوناگون مى باشند.
پس هر درختى که آبیارى اش به اندازه و نیکو باشد شاخ و برگش نیکو و میوه اش شیرین است.
و آنچه آبیارى اش پاکیزه نباشد درختش عیب دار و میوه اش تلخ است.
******
(2)امام(علیه السلام) در این تشبیه زیبا، انسان و اعمالش را به درختان و میوه هایش تشبیه نموده است; همان گونه که درختان وگیاهان از آب براى رویش بى نیاز نیستند، انسان ها نیز به تعلیم و تربیت و تبلیغ نیاز دارند.
آن کس که از تعلیم و تربیت و تبلیغ صحیحى برخوردار باشد اعمالش پاک و آن کس که تحت تأثیر تبلیغات سوء قرار گیرد، عملى ناپاک خواهد داشت
به تعبیر دیگر ارزش میوه هاى درختان در واقع از سه چیز نشأت مى گیرد:
بذر خوب و زمین خوب و آب خوب.
به یقین بذر انسان ها با توجه به فطرت پاک خدا داد خوب است.
هر گاه وراثت محیط که به منزله زمین است
و تعلیم و تربیت که به منزله آب است پاک و پاکیزه باشد،
آثار وجودى انسان ها ارزشمند و پاک و پاکیزه خواهد بود.
وَ اعْلَمْ أَنَّ لِکُلِّ ظَاهِرٍ بَاطِناً عَلَى مِثَالِهِ، فَمَا طَابَ ظَاهِرُهُ طَابَ بَاطِنُهُ، وَ مَا خَبُثَ ظَاهِرُهُ خَبُثَ بَاطِنُهُ.
وَ قَدْ قَالَ الرَّسُولُ الصَّادِقُ (صلی الله علیه وآله) إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْعَبْدَ وَ یُبْغِضُ عَمَلَهُ
وَ یُحِبُّ الْعَمَلَ وَ یُبْغِضُ بَدَنَهُ؛ وَ اعْلَمْ أَنَّ لِکُلِّ عَمَلٍ نَبَاتاً وَ کُلُّ نَبَاتٍ لَا غِنَى بِهِ عَنِ الْمَاءِ،
وَ الْمِیَاهُ مُخْتَلِفَةٌ، فَمَا طَابَ سَقْیُهُ طَابَ غَرْسُهُ وَ حَلَتْ ثَمَرَتُهُ، وَ مَا خَبُثَ سَقْیُهُ خَبُثَ غَرْسُهُ وَ أَمَرَّتْ ثَمَرَتُهُ.
شرح خطبه نهج البلاغه 154(دشتی) و شرح (پیام امام امیر المومنین (آیت الله مکارم شیرازی)
